บูรณาการการเรียนการสอนออกแบบพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่อยอดจากการเรียนรู้ภูมิปัญญาผลิตภัณฑ์ชุมชน การสานสัมพันธ์ระหว่างภูมิปัญญาและนวัตกรรม: เส้นทางสู่ผลิตภัณฑ์ที่ยั่งยืนและสร้างคุณค่า

โลกปัญญาพิพัฒน์ ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การรักษาและสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นกลายเป็นความท้าทาย สำคัญ ขณะเดียวกัน ปัญหาขยะและการใช้ทรัพยากรอย่างไม่ยั่งยืนก็เป็นประเด็นเร่งด่วนที่สังคมต้องเผชิญ จากความตระหนักในประเด็นเหล่านี้ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จึงได้ริเริ่มโครงการบูรณาการการเรียนการสอนออกแบบพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่อยอดจากการเรียนรู้ภูมิปัญญาผลิตภัณฑ์ชุมชน

     โครงการที่ดำเนินการระหว่างเดือนมิถุนายน-ตุลาคม พ.ศ. 2567 นี้ เกิดขึ้นจากการตระหนักว่าภูมิปัญญาท้องถิ่นมีคุณค่าอันยิ่งใหญ่ที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับเทคโนโลยีและแนวคิดการออกแบบสมัยใหม่ได้ ผ่านความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่นและวิสาหกิจทุ่งเศรษฐีขอนแก่น ซึ่งเป็นชุมชนเครือข่ายในพื้นที่อำเภอหนองเรือ จังหวัดขอนแก่น

การดำเนินโครงการเริ่มต้นด้วยการประชุมวางแผนร่วมกันระหว่างคณาจารย์และประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนทุ่งเศรษฐีขอนแก่น เพื่อกำหนดเป้าหมายและแนวทางการดำเนินงานที่ชัดเจน การวางรากฐานความเข้าใจร่วมกันนี้เป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการสร้างความร่วมมือที่มีประสิทธิภาพ

ขั้นตอนที่สำคัญคือการให้ประธานกลุ่มวิสาหกิจทุ่งเศรษฐีขอนแก่นมาบรรยายให้นักศึกษาฟัง ตามด้วยการลงพื้นที่เพื่อศึกษากระบวนการผลิตและการต่อยอดการทอแทรกวัสดุเหลือใช้เมื่อวันจันทร์ที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2567 การได้สัมผัสกับภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยตรงทำให้นักศึกษาเข้าใจถึงคุณค่าและความซับซ้อนของกระบวนการผลิตแบบดั้งเดิม

       จุดเด่นของโครงการอยู่ที่การนำองค์ความรู้ที่ได้จากการศึกษาและการลงพื้นที่มาระดมสมองเพื่อกำหนดแนวคิดในการทดลองหากระบวนการประยุกต์ใช้วัสดุเหลือใช้ โดยเฉพาะไวนิลที่เป็นวัสดุหลัก สู่การต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ การผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาการทอแบบดั้งเดิมกับการใช้วัสดุเหลือใช้สมัยใหม่ สร้างมิติใหม่ของการออกแบบที่ทั้งรักษาเอกลักษณ์ท้องถิ่นและตอบสนองต่อความต้องการด้านความยั่งยืน กระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์สู่การผลิตต้นแบบจากวัสดุไวนิลจริงเป็นขั้นตอนที่ต้องใช้ความคิดสร้างสรรค์และทักษะทางเทคนิคสูง นักศึกษาต้องเรียนรู้การทำงานกับวัสดุที่มีคุณสมบัติแตกต่างจากวัสดุดั้งเดิม ขณะเดียวกันก็ต้องรักษาเอกลักษณ์และความงามของภูมิปัญญาท้องถิ่น การนำเสนอต้นแบบและส่งมอบผลิตภัณฑ์ต้นแบบให้แก่ชุมชนวิสาหกิจทุ่งเศรษฐีขอนแก่น เพื่อนำไปทดลองใช้และพิจารณาต่อยอดสู่การผลิตเชิงพาณิชย์ต่อไป เป็นการปิดวงจรการเรียนรู้ที่สมบูรณ์ ชุมชนไม่เพียงแต่เป็นแหล่งความรู้ แต่ยังเป็นผู้ได้รับประโยชน์จากผลงานที่เกิดขึ้น

ผลกระทบเชิงบวกของโครงการมีหลายมิติ นักศึกษาสาขาวิชาการออกแบบจำนวนไม่น้อยกว่า 40 คน ได้รับประสบการณ์ตรงในการทำงานร่วมกับชุมชน เรียนรู้กระบวนการออกแบบที่คำนึงถึงบริบททางสังคมและสิ่งแวดล้อม และพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ การเรียนรู้นี้ไม่เพียงแต่เสริมสร้างความรู้ทางวิชาการ แต่ยังปลูกฝังจิตสำนึกด้านความรับผิดชิดต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม

สำหรับวิสาหกิจชุมชนทุ่งเศรษฐีขอนแก่น สมาชิกไม่น้อยกว่า 10 คน ได้รับแนวคิดและผลิตภัณฑ์ต้นแบบใหม่ๆ ที่มีนวัตกรรม สามารถนำไปต่อยอดเพื่อสร้างรายได้และเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับกลุ่มได้ การได้รับผลิตภัณฑ์ต้นแบบ 5-10 ชิ้น ที่ผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาท้องถิ่นกับการออกแบบสมัยใหม่ เปิดโอกาสให้ชุมชนสามารถแข่งขันในตลาดได้ดีขึ้น

     ในด้านสิ่งแวดล้อม โครงการได้สร้างต้นแบบการจัดการวัสดุเหลือใช้อย่างสร้างสรรค์ตามหลักเศรษฐกิจหมุนเวียน การนำไวนิลเหลือใช้ไม่น้อยกว่า 50 ตารางเมตร มาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ ไม่เพียงช่วยลดปริมาณขยะในชุมชน แต่ยังสร้างความตระหนักรู้ด้านการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน

โครงการนี้สะท้อนการตอบสนองต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนในหลายมิติ การสร้างเมืองและชุมชนที่ยั่งยืนผ่านการจัดการขยะและมลพิษ การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ศิลปะและมรดกทางวัฒนธรรม การส่งเสริมการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืนผ่านการจัดการขยะและการลดใช้วัสดุใช้ครั้งเดียวทิ้ง และการสร้างความร่วมมือเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนผ่านการบูรณาการเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอน

      ความสำเร็จของโครงการยังปรากฏในการสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างสถาบันการศึกษาและชุมชน ซึ่งจะนำไปสู่ความร่วมมือในอนาคต การแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ระหว่างนักศึกษาและชุมชนสร้างการเรียนรู้สองทิศทาง ที่ทั้งสองฝ่ายได้รับประโยชน์และเติบโตไปด้วยกัน

 การสรุปและประเมินผลโครงการร่วมกันทุกฝ่าย เป็นการสะท้อนถึงความโปร่งใสและการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง การได้ยินเสียงจากทุกภาคส่วนทำให้เกิดการเรียนรู้และปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

      โครงการบูรณาการการเรียนการสอนออกแบบพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่อยอดจากการเรียนรู้ภูมิปัญญาผลิตภัณฑ์ชุมชนนี้ จึงเป็นตัวอย่างที่ดีของการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ที่ไม่เพียงสร้างความรู้ แต่ยังสร้างคุณค่าให้กับสังคมและสิ่งแวดล้อม ผ่านการผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาดั้งเดิมกับนวัตกรรมสมัยใหม่ สร้างเส้นทางใหม่สู่อนาคตที่ยั่งยืนและสร้างสรรค์

ผู้ให้ข้อมูลติดต่อกลับ ชื่อ-นามสกุล : ผศ.ดร..สุภาพร อรรถโกมล เบอร์โทรศัพท์ : 0809424593 หน่วยงานต้นสังกัด (ถ้ามี) คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

Scroll to Top