การช่วยหลือผู้ประกอบการในชุมชนในระดับท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
ในปี 2568 มหาวิทยาลัยขอนแก่นให้ความการช่วยเหลือชุมชนผ่าการอบรมให้ความรู้ การฝึกสอน การอบรมทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ รวมทั้งการสนับสนุนทรัพยากรในด้านต่างๆเพื่อส่งเสริมอาชีพและวิสาหกิจชุมชน เพื่อสร้างรายได้อย่างยั่งยืน ดังนี้
การอบรมถ่ายทอดองค์ความรู้ เรื่อง “การผลิตข้าวตอกเป็นผลิตภัณฑ์ในรูปแบบต่าง ๆ ยกระดับภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่มาตรฐานสากล
ข้าวตอก ผลิตภัณฑ์ดั้งเดิมที่เป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมไทย กำลังเผชิญกับความท้าทายในยุคโลกาภิวัตน์ที่ต้องการสินค้าที่มีมาตรฐานและคุณภาพสูง การรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่นพร้อมกับการยกระดับให้เข้าสู่มาตรฐานสากลจึงเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างความยั่งยืนให้แก่ชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่นผ่านศูนย์ประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ร่วมกับเทศบาลตำบลบ้านค้อ จึงได้จัดกิจกรรมอบรมถ่ายทอดองค์ความรู้ เรื่อง “การผลิตข้าวตอกเป็นผลิตภัณฑ์ในรูปแบบต่าง ๆ” ในวันที่ 31 กรกฎาคม 2568 ณ เทศบาลตำบลบ้านค้อ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น
โครงการนี้เกิดขึ้นจากการตระหนักถึงศักยภาพของชุมชนบ้านค้อที่มีประเพณีการผลิตข้าวตอกมายาวนาน แต่ยังขาดความรู้ในด้านการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐานและสร้างมูลค่าเพิ่ม การดำเนินงานภายใต้โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริสะท้อนให้เห็นถึงพระราชปณิธานในการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นให้มีความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืน
กิจกรรมอบรมได้รังสรรค์เป็นเวทีแลกเปลี่ยนความรู้ที่ผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาดั้งเดิมกับความรู้สมัยใหม่ โดยมุ่งเน้นการถ่ายทอดความรู้ด้านการแปรรูปข้าวตอกและการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน เกษตรกรจำนวน 30 คนที่เข้าร่วมกิจกรรมได้รับการบรรยายในหัวข้อ “ขั้นตอนและกระบวนการผลิตข้าวตอก และการบรรจุผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐาน” ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่การเตรียมวัตถุดิบ กระบวนการผลิต การควบคุมคุณภาพ ไปจนถึงการออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่ตอบสนองความต้องการของตลาด
ความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่นและเทศบาลตำบลบ้านค้อเป็นตัวอย่างที่ดีของการสร้างพันธมิตรระหว่างสถาบันการศึกษาและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชนอย่างเป็นระบบ การใช้พื้นที่ของเทศบาลเป็นสถานที่จัดอบรมไม่เพียงแต่สร้างความสะดวกให้แก่ผู้เข้าร่วม แต่ยังเป็นการแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของท้องถิ่นในการสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน
โครงการนี้สะท้อนให้เห็นถึงการตอบสนองต่อเป้าหมายการขจัดความยากจนอย่างเป็นรูปธรรม ผ่านการสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่ให้แก่เกษตรกรในชุมชน การถ่ายทอดความรู้ด้านการแปรรูปข้าวตอกให้ได้มาตรฐานจะช่วยเพิ่มมูลค่าของผลิตภัณฑ์ ขยายตลาด และสร้างรายได้ที่มั่นคงให้แก่เกษตรกร นอกจากนี้ การส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตผ่านการอบรมยังช่วยพัฒนาทักษะและความรู้ใหม่ให้แก่ชุมชน
การดำเนินงานของโครงการมุ่งเน้นการสร้างผู้ประกอบการใหม่และสตาร์ทอัพในชุมชน โดยให้ความรู้ที่จำเป็นสำหรับการเริ่มต้นธุรกิจการผลิตข้าวตอกที่มีคุณภาพ เกษตรกรที่เข้าร่วมอบรมจะได้รับความรู้ตั้งแต่การเลือกข้าวที่มีคุณภาพ การควบคุมกระบวนการผลิตให้ได้มาตรฐาน การออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่น่าสนใจ ไปจนถึงการตลาดและการจัดจำหน่าย
ผลกระทบที่คาดหวังจากการอบรมครั้งนี้มีความยั่งยืนและกว้างไกล เกษตรกรจำนวน 30 คนที่เข้าร่วมจะกลายเป็นแกนนำในการพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวตอกในชุมชน พวกเขาสามารถถ่ายทอดความรู้ที่ได้รับไปยังเกษตรกรรายอื่นๆ ทำให้เกิดการขยายผลอย่างต่อเนื่อง การยกระดับคุณภาพและมาตรฐานของผลิตภัณฑ์ข้าวตอกจะช่วยเพิ่มความสามารถในการแข่งขันและเข้าถึงตลาดที่กว้างขึ้น
การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ให้ได้มาตรฐานยังมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในทางบวก เมื่อเกษตรกรได้รับความรู้เกี่ยวกับการเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและการออกแบบที่ลดการใช้วัสดุโดยไม่จำเป็น ผลิตภัณฑ์ข้าวตอกที่ผลิตขึ้นจะมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยลงและตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
กิจกรรมอบรมถ่ายทอดองค์ความรู้ เรื่อง “การผลิตข้าวตอกเป็นผลิตภัณฑ์ในรูปแบบต่าง ๆ” จึงเป็นมากกว่าการถ่ายทอดความรู้ แต่เป็นการปลูกฝังจิตสำนึกในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นให้มีคุณภาพและความยั่งยืน การริเริ่มนี้จะเป็นต้นแบบสำคัญในการพัฒนาผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปอื่นๆ ในชุมชน และเป็นส่วนสำคัญในการสร้างเศรษฐกิจฐานรากที่เข้มแข็งและยั่งยืน ซึ่งจะนำไปสู่การขจัดความยากจนและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในชุมชนอย่างแท้จริง
คณะเกษตรศาสตร์ อบรมเชิงปฏิบัติการ “ประมงน้ำน้อย” นวัตกรรมเกษตรยั่งยืนเพื่อความมั่นคงทางอาหารและรายได้ชุมชน
ทรัพยากรน้ำกำลังขาดแคลนและความต้องการโปรตีนจากสัตว์น้ำเพิ่มสูงขึ้น การหาทางเลือกในการเลี้ยงสัตว์น้ำที่ใช้น้ำน้อยและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมจึงกลายเป็นความจำเป็นเร่งด่วน สาขาวิชาประมง คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับเทศบาลตำบลเมืองเก่า จังหวัดขอนแก่น ได้ตระหนักถึงศักยภาพของเทคโนโลยีการเลี้ยงสัตว์น้ำแบบประหยัดน้ำ จึงได้จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ “ประมงน้ำน้อย” ขึ้น เมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม 2568 ณ สาขาวิชาประมง คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
กิจกรรมนี้ได้รับการออกแบบเพื่อส่งเสริมองค์ความรู้ด้านการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในระบบที่ประหยัดน้ำและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยมีเกษตรกรจากเทศบาลตำบลเมืองเก่าเข้าร่วมอบรมจำนวน 50 คน พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่จากเทศบาล ผู้เข้าร่วมได้รับการถ่ายทอดความรู้ด้านการจัดการการเลี้ยงสัตว์น้ำอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะการเลี้ยงกบและปลาดุกในกระชังบก ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่สามารถช่วยลดการใช้ทรัพยากรน้ำอย่างมีนัยสำคัญ ใช้พื้นที่อย่างคุ้มค่า และสร้างรายได้เสริมให้แก่เกษตรกรได้อย่างมีประสิทธิภาพ การดำเนินงานของโครงการนี้สะท้อนให้เห็นถึงการตอบสนองต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนในหลายมิติอย่างชัดเจน การช่วยเหลือกลุ่มเปราะบางและผู้มีรายได้น้อยในชุมชนผ่านการสร้างโอกาสในการประกอบอาชีพเสริมที่ใช้ทุนน้อย ตอบสนองต่อการขจัดความยากจน การให้ความรู้และอบรมด้านความมั่นคงทางอาหารแก่ชุมชนผ่านการสร้างแหล่งโปรตีนจากสัตว์น้ำที่สามารถผลิตได้เองในครัวเรือน ช่วยสนับสนุนการขจัดความหิวโหย และการให้ความรู้ด้านการจัดการน้ำแก่ชุมชนผ่านเทคโนโลยีการเลี้ยงสัตว์น้ำที่ประหยัดน้ำส่งเสริมการใช้น้ำสะอาดอย่างยั่งยืน
มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ “การแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตร
คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับคณะเกษตรศาสตร์ จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ “การแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตร” ให้แก่กลุ่มเกษตรกรศูนย์จัดการศัตรูพืชชุมชนบ้านโนนข่า ตำบลวังแสง อำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น โดยได้รับเกียรติจาก ผศ. ดร.พิมพ์นิภา หิรัณย์สร หัวหน้าสาขาวิชาเทคโนโลยีการอาหาร เป็นประธานเปิดการอบรม
การอบรมครั้งนี้ ได้รับเกียรติจากทีมวิทยากรผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีการอาหาร ประกอบด้วย รศ. ดร.จันทิมา ภูงามเงิน, อ. ดร.วรนิษฐา สหชัยรุ่งเรือง, คุณธีรวัฒน์ ปัญญา และ คุณอรียา พูลกลาง ถ่ายทอดองค์ความรู้และทักษะที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้จริง
ศูนย์จัดการศัตรูพืชชุมชนบ้านโนนข่าเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่มีความเชี่ยวชาญด้านการปลูกพืชสมุนไพรและการจัดการศัตรูพืชที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยการอบรมในครั้งนี้มุ่งเน้นการพัฒนาทักษะการแปรรูปสมุนไพร เช่น การอบแห้งเครื่องต้มยำ และเทคนิคการบรรจุที่ช่วยยืดอายุการเก็บรักษาและคงคุณภาพของผลิตภัณฑ์ ซึ่งจะช่วยเพิ่มมูลค่าและสร้างโอกาสทางการตลาดให้แก่กลุ่มสมุนไพรบ้านโนนข่าอย่างยั่งยืน
มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดอบรม การจัดการโรคพืชของหน่อไม้ฝรั่งเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรและยกระดับราคาการจำหน่ายหน่อไม้ฝรั่งของวิสาหกิจชุมชน
วันที่ 9 มิถุนายน 2568 มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยฝ่ายวิสาหกิจและสังคมยั่งยืน นำ พร้อมด้วย รศ.ดร.เพชรรัตน์ ธรรมเบญพล อาจารย์ประจำสาขาโรคพืชวิทยา คณะเกษตรศาสตร์ ลงพื้นที่ร่วมประชุมหารือแนวทางการพัฒนาโครงการส่งเสริมเกษตรกรอย่างยั่งยืน ณ กลุ่มแปลงใหญ่หน่อไม้ฝรั่ง หมู่ที่ 8 ตำบลวังสวาป อำเภอภูผาม่าน จังหวัดขอนแก่น เพื่อร่วมติดตามผลการใช้สารชีวภัณฑ์ในการควบคุมเชื้อราในพืช พร้อมรับฟังปัญหาและข้อเสนอแนะจากเกษตรกรในพื้นที่
การดำเนินงานในครั้งนี้เป็นการบูรณาการความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่น สำนักงานเกษตรจังหวัดขอนแก่น และสำนักงานเกษตรอำเภอภูผาม่าน ซึ่งนำโดย นางสาวอารีรัตน์ บุญเรือง นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ พร้อมว่าที่ ร้อยตรีหญิง ยุภารัตน์ พนมพรม นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง และสำนักงานเกษตรอำเภอภูผาม่าน นำโดย นางสาวลักขณา เมืองแวง เกษตรอำเภอภูผาม่าน พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง
จากการลงพื้นที่ นางสาวปิยะมาศ แสนสุนนท์ ประธานกลุ่มแปลงใหญ่หน่อไม้ฝรั่ง พร้อมด้วยเกษตรกรกว่า 30 คน ได้นำเสนอผลการดำเนินการป้องกันและกำจัดโรคเชื้อราในพืชที่ยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการผลิต เช่น ปริมาณผลผลิตที่ลดลงและราคาจำหน่ายที่ไม่สามารถขยับขึ้นได้ตามศักยภาพ โดย รศ.ดร.เพชรรัตน์ อบรมให้ความรู้เชิงวิชาการเกี่ยวกับการฉีดพ่นสารชีวภัณฑ์อย่างถูกวิธี การกำจัดลำต้นที่ติดเชื้ออย่างเหมาะสมเพื่อยับยั้งการแพร่กระจาย ตลอดจนการเก็บตัวอย่างลำต้นที่ติดเชื้อเพื่อนำไปวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการเพื่อหาแนวทางป้องกันโรคพืชอย่างมีประสิทธิภาพ
ผลจากการดำเนินพบว่าเกษตรสามารถใช้สารชีวภัณฑ์ได้อย่างถูกวิธี ลดปัญหาโรคเชื้อรา ทำให้เกษตรมีผลิตทางการเกษตรเพิ่มขึ้นและสามารถขยับราคาของสินค้าได้เพิ่มขึ้นตามเป้าหมาย
มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดอบรมเชิงปฏิบัติการเพาะพันธุ์ปลาเศรษฐกิจสนับสนุนธนาคารปลา
มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับ ศูนย์ประสานงาน อพ.สธ. มหาวิทยาลัยราชภัฎอุดรธานี จัดกิจกรรม “การอบรมเชิงปฏิบัติการเพาะพันธุ์ปลาเศรษฐกิจสนับสนุนธนาคารปลา” ภายใต้โครงการพัฒนาศักยภาพกำลังคนเพื่อส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรท้องถิ่น สู่การเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning) ของเครือข่าย C-อพ.สธ. ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ณ วิทยาลัยนวัตกรรมแห่งนวัตกรรมแห่งบึงกาฬ มหาวิทยาราชภัฏอุดรธานี จังหวัดบึงกาฬ โดยมีผู้เข้าร่วมอบรมจำนวน 40 คน ประกอบด้วยกลุ่มเกษตรกรธนาคารปลาบริเวณพื้นที่ชุ่มน้ำโลกกุดทิง และบุคลากรจากสถาบันอุดมศึกษาในเครือข่าย อพ.สธ. – ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสนองพระราชดำริโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ ส่งเสริมความมั่นคงทางอาหารให้ชุมชนรอบกุดทิง และสร้างทักษะให้ผู้เข้าร่วมสามารถผลิตลูกพันธุ์ปลาได้เอง ลดการพึ่งพาภายนอก และเสริมความยั่งยืนด้านทรัพยากรประมงของชุมชน
ช่วงเช้า วันที่ 7 กันยายน 2568กิจกรรมเริ่มด้วยพิธีเปิดโดย ดร.วิบูล เป็นสุข ผู้อำนวยการศูนย์ประสานงาน อพ.สธ. มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี จากนั้นเป็นการบรรยายและฝึกปฏิบัติ เรื่อง การคัดเลือกพ่อ–แม่พันธุ์ปลา การดูแลและการเตรียมบ่อเพาะเลี้ยง การรีดไข่และน้ำเชื้อ การผสมพันธุ์และการเพาะฟัก โดยทีมวิทยากรผู้เชี่ยวชาญจากมหาวิทยาราชภัฏอุดรธานี
ช่วงบ่าย ผู้เข้าร่วมอบรมได้ลงมือปฏิบัติจริงในหัวข้อ การดูแลอนุบาลตัวอ่อนปลา การเตรียมบ่อและอาหารอนุบาลลูกปลา การย้ายเลี้ยงในกระชัง การตรวจโรค และการปล่อยลูกปลาเพื่ออนุรักษ์และใช้ประโยชน์ในแหล่งน้ำธรรมชาติ พร้อมการแลกเปลี่ยนข้อเสนอแนะและสรุปผลการเรียนรู้ร่วมกัน
การอบรมครั้งนี้ถือเป็นการอบรมเชิงปฏิบัติการ ที่เน้นให้ผู้เข้าร่วมได้ลงมือปฏิบัติจริงตั้งแต่การเพาะพันธุ์จนถึงการอนุบาลลูกปลา และสามารถนำความรู้ไปขยายผลใช้ประโยชน์ในพื้นที่ของตนเอง รวมถึงการหมุนเวียนพันธุ์ปลาในกลุ่มอาชีพและการอนุรักษ์พันธุ์ปลาในแหล่งน้ำชุมชนต่อไป
มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ “เพาะเลี้ยงและแปรรูปไข่ผำ” เสริมศักยภาพชุมชน สร้างรายได้และเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์
วันที่ 15 สิงหาคม 2568 ศูนย์ประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ “การเพาะเลี้ยงและแปรรูปไข่ผำเพื่อสร้างรายได้และเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับชุมชน” ณ ห้องประชุมสิริคุณากร 3 ชั้น 2 อาคารสิริคุณากร มหาวิทยาลัยขอนแก่น มีผู้เข้าร่วมประกอบด้วย บุคลากรทางการศึกษา องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เกษตรกร ผู้ประกอบการ และประชาชนผู้สนใจจากหลายพื้นที่
พิธีเปิดได้รับเกียรติจาก ผศ.ดร.สมพร เกษแก้ว รักษาการรองผู้อำนวยการศูนย์ประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวต้อนรับและชี้แจงวัตถุประสงค์โครงการ ซึ่งมุ่งเน้นให้ชุมชนสามารถเพาะเลี้ยงไข่ผำ (Wolffia) ซึ่งเป็นพืชน้ำจิ๋วที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง อุดมด้วยโปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุ พร้อมทั้งเรียนรู้กระบวนการแปรรูปเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ที่มีมูลค่าเพิ่ม
-ภาคเช้า มีการบรรยายหัวข้อ “การเพาะเลี้ยงไข่ผำและความสำคัญของการควบคุมคุณภาพน้ำในระบบบ่อปิด” และหัวข้อ “คุณค่าทางโภชนาการและเทคโนโลยีการแปรรูปไข่ผำเพื่อการบริโภคและเพิ่มมูลค่า” โดย ผศ.ดร.สมพร เกษแก้ว
-ภาคบ่าย เป็นกิจกรรมเชิงปฏิบัติการแบบแบ่งกลุ่มในหัวข้อ การเตรียมบ่อเพาะเลี้ยงและการควบคุมคุณภาพน้ำเลี้ยงไข่ผำในระบบบ่อปิด และกระบวนการเก็บเกี่ยวผลผลิตให้ได้มาตรฐาน และการแปรรูปไข่ผำเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ต้นแบบ โดย อ.ดร.กฤษฎางค์ เสนาวงษ์
ช่วงท้ายของการอบรมมีการสรุปและให้ข้อเสนอแนะ โดยมุ่งเน้นการนำองค์ความรู้ไปต่อยอดในพื้นที่จริง เพื่อสร้างอาชีพ เพิ่มรายได้ และส่งเสริมความยั่งยืนทางเศรษฐกิจชุมชน
