นวัตกรรมแห่งการให้ใหม่ เมื่อผ้าห่อเครื่องมือแพทย์กลายเป็นกระเป๋าแห่งความยั่งยืน
ปัจจุบันวิกฤตขยะพลาสติกและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การมองหาทางออกจากสิ่งที่เรียกว่า “ของเสีย” กลับกลายเป็นจุดเริ่มต้นของนวัตกรรมที่ทรงคุณค่า โรงพยาบาลกรุงเทพขอนแก่น ร่วมกับคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้เขียนเรื่องราวแห่งการเปลี่ยนแปลงผ่านโครงการพัฒนานวัตกรรมการแปรรูปผ้าห่อเครื่องมือแพทย์ที่ผ่านการฆ่าเชื้อแล้วให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งได้ดำเนินการอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2567 จนถึงปัจจุบัน
เรื่องราวเริ่มต้นจากการสำรวจความต้องการของบุคลากรโรงพยาบาลกรุงเทพขอนแก่น ที่ต้องการลดการใช้ถุงพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว โดยเฉพาะในกระบวนการจ่ายยาให้แก่ผู้ป่วย ขณะเดียวกัน โรงพยาบาลก็เผชิญกับปัญหาของเหลือใช้ทางการแพทย์ที่เกิดขึ้นเป็นจำนวนมากในแต่ละวัน โดยเฉพาะผ้า Non-woven ที่ใช้ห่อเครื่องมือทางการแพทย์ แม้ว่าผ้าเหล่านี้จะมีคุณสมบัติที่ดีเยี่ยม ทั้งความทนทาน กันน้ำ และความปลอดภัย แต่กลับมีอายุการใช้งานที่สั้นมาก
จากจุดเริ่มต้นภายใต้ความร่วมมือกับโรงพยาบาลกรุงเทพขอนแก่น โดยมีทีมนักวิจัยนำโดย อาจารย์ ดร.เกศินี ศรีสองเมือง อาจารย์ ดร.ขวัญหทัย ธาดา และอาจารย์มนต์ธิดา เลิศนิมานรดี จึงพัฒนาแนวคิดการออกแบบที่เน้นการใช้งานซ้ำ ความทนทาน และการสื่อสารภาพลักษณ์องค์กรด้านความยั่งยืน โดยสร้างสรรค์ “กระเป๋าใส่ยาแบบนำกลับมาใช้ซ้ำ” รวมถึงผลิตภัณฑ์ต้นแบบอื่นๆ อาทิ เสื่อรองนั่ง และผ้ากันเปื้อนเด็ก จากผ้า Non-woven (Spunbond) ที่เป็นวัสดุเหลือใช้ที่สะอาด ปลอดภัย และกันน้ำได้

ความงดงามของโครงการนี้ไม่ได้อยู่ที่ตัวผลิตภัณฑ์เพียงอย่างเดียว แต่อยู่ที่การสร้างเครือข่ายความร่วมมือที่แข็งแกร่งระหว่างภาคเอกชน มหาวิทยาลัย และชุมชน ผ่านกระบวนการอัปไซคลิงที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของกลุ่มแม่บ้านชุมชนสามเหลี่ยม และชมรมผู้สูงอายุตำบลศิลา ในการผลิตผลิตภัณฑ์เหล่านี้ ซึ่งไม่เพียงแต่สนับสนุนการเรียนรู้และการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า แต่ยังช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอีกด้วย
โครงการนี้สะท้อนถึงเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนในหลายมิติอย่างชัดเจน ในด้านสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี โครงการได้ส่งเสริมสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยในโรงพยาบาลผ่านการลดการใช้ถุงพลาสติกและการสร้างผลิตภัณฑ์ที่สะอาดปลอดภัย ขณะเดียวกันก็ตอบสนองต่อเป้าหมายการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืนผ่านการนำวัสดุเหลือใช้มาสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ที่มีคุณค่า และในด้านการรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โครงการได้แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอนผ่านการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกระบวนการผลิตและการจัดการขยะ
ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากโครงการนี้แสดงให้เห็นถึงความสำเร็จในทุกมิติ ในด้านเศรษฐกิจ โครงการได้สร้างรายได้ให้กับชาวบ้านชุมชนสามเหลี่ยมกว่า 30,000 บาท จากการผลิตกระเป๋าใส่ยาจำนวนกว่า 900 ใบ ระหว่างเดือนกรกฎาคม–ตุลาคม พ.ศ. 2567 และยังได้สนับสนุนการผลิตของชมรมผู้สูงอายุบ้านศิลาในรอบการผลิตที่หึ่ง ระหว่างเดือนมิถุนายน–กรกฎาคม พ.ศ. 2568 จำนวน 600 ใบ คิดเป็นมูลค่า 5,100 บาท พร้อมทั้งมีแผนขยายการผลิตในรอบถัดไปเพื่อสร้างรายได้อย่างต่อเนื่องแก่กลุ่มเป้าหมายในชุมชน

ในมิติสังคม โครงการได้เสริมสร้างทักษะและอาชีพให้กับกลุ่มเปราะบาง โดยเฉพาะผู้สูงอายุและแม่บ้านในชุมชน ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนร่วมกับภาคธุรกิจเอกชน ซึ่งเป็นการสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนจากภายในสู่ภายนอก
สำหรับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ตัวเลขที่น่าประทับใจคือ ผลิตภัณฑ์หนึ่งใบสามารถใช้ซ้ำได้มากกว่า 30 ครั้ง ซึ่งช่วยลดการใช้ถุงพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวได้รวมกว่า 15,000 ใบ ลดของเสียจากการฝังกลบได้ 82.8 กิโลกรัม และที่สำคัญคือการลดการปล่อยคาร์บอนฟุตพริ้นส์รวม 97.41 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า
โครงการพัฒนานวัตกรรมการแปรรูปผ้าห่อเครื่องมือแพทย์นี้ จึงเป็นมากกว่าการสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ แต่เป็นการสร้างแบบอย่างของความร่วมมือแบบองค์รวมที่เชื่อมโยงภาคส่วนต่างๆ เข้าด้วยกัน เพื่อสร้างสรรค์นวัตกรรมที่ตอบสนองต่อความต้องการของสังคมและสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกัน ความสำเร็จของโครงการนี้แสดงให้เห็นว่า เมื่อมหาวิทยาลัยขอนแก่นร่วมมือกับภาคีเครือข่าย สามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนและสร้างประโยชน์ร่วมกันได้อย่างแท้จริง ทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับสากล
ลิงก์ข่าว, เพจ Facebook หรือสื่ออื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ลิงก์เข้าถึงบทความ https://en.mahidol.ac.th/ensdp/index.php/ensdproceeding/article/view/22/66 ลิงก์ข่าว https://www.kku.ac.th/th/187169/ https://www.kku.ac.th/th/208751/ https://www.bangkokhospital.com/th/khonkaen/content/1732269889-bkn
ผู้ให้ข้อมูลติดต่อกลับ ชื่อ-นามสกุล: มนต์ธิดา เลิศนิมานรดี เบอร์โทรศัพท์: 065-955-5093 หน่วยงานต้นสังกัด: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น https://drive.google.com/open?id=1xdRygQ4EMbBVnK-6bgzvrJ-97qhLIgEQ