อบรมต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชนจากข้าวเม่าหัก: สร้างสรรค์นวัตกรรมอาหารท้องถิ่นสู่ความยั่งยืน

ในภูมิทัศน์ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่อุดมไปด้วยภูมิปัญญาการเกษตรและความหลากหลายของพืชพันธุ์ท้องถิ่น ข้าวเม่า ซึ่งเป็นข้าวพันธุ์โบราณที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง กำลังเผชิญกับความท้าทายในการสร้างมูลค่าเพิ่มจากผลผลิตที่เหลือใช้ ข้าวเม่าหัก ที่ในอดีตอาจถูกมองว่าเป็นเพียงผลพลอยได้ที่มีมูลค่าต่ำ กลับกลายเป็นโอกาสทองในการสร้างผลิตภัณฑ์อาหารใหม่ที่มีเอกลักษณ์และมูลค่าเพิ่ม

มหาวิทยาลัยขอนแก่นผ่านศูนย์ประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ร่วมกับศูนย์ประสานงาน อพ.สธ.-มทร.อีสาน วิทยาเขตสกลนคร จึงได้จัดอบรมต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชนจากข้าวเม่าหัก ในวันที่ 5 กันยายน 2568 ณ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มข้าวเม่าหวานบ้านนาล้อม ตำบลนาหัวบ่อ อำเภอโพนสวรรค์ เพื่อสร้างสรรค์นวัตกรรมอาหารท้องถิ่นและส่งเสริมการพัฒนาที่ยั่งยืน

การดำเนินงานภายใต้โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริสะท้อนให้เห็นถึงการสืบสานพระราชปณิธานในการส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรท้องถิ่นอย่างสร้างสรรค์และยั่งยืน โดยเฉพาะการเปลี่ยนผ่านจากการมองสิ่งที่เหลือใช้เป็นของเสียไปสู่การเห็นคุณค่าและโอกาสในการสร้างมูลค่าเพิ่ม ซึ่งสอดคล้องกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่เน้นการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและไม่สิ้นเปลือง

โครงการนี้เกิดขึ้นจากการตระหนักถึงศักยภาพของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มข้าวเม่าหวานบ้านนาล้อมที่มีประสบการณ์ในการปลูกและแปรรูปข้าวเม่ามาอย่างยาวนาน แต่ยังขาดความรู้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ที่สามารถตอบสนองความต้องการของตลาดสมัยใหม่ การเลือกใช้สถานที่ของกลุ่มวิสาหกิจเป็นสถานที่จัดอบรมไม่เพียงแต่สร้างความสะดวกให้แก่ผู้เข้าร่วม แต่ยังเป็นการเสริมสร้างความภาคภูมิใจและความเป็นเจ้าของในการพัฒนาชุมชน วัตถุประสงค์หลักของการอบรมคือการต่อยอดข้าวเม่าหักให้เป็นผลิตภัณฑ์อาหารที่มีมูลค่าเพิ่ม ด้วยเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับชุมชน พร้อมทั้งสร้างผู้ประกอบการอาหารท้องถิ่นที่สามารถนำองค์ความรู้ไปขยายผลต่อยอดในอนาคต การมุ่งเน้นการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมเป็นจุดเด่นสำคัญ เนื่องจากช่วยให้ชุมชนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้จริงโดยไม่ต้องลงทุนสูงหรือพึ่งพาเทคโนโลยีที่ซับซ้อน

โครงสร้างการอบรมได้รับการออกแบบอย่างครอบคลุมและเป็นระบบ เริ่มต้นด้วยการให้ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการผลิต การบรรจุ การยืดอายุการเก็บรักษา และช่องทางการจัดจำหน่าย ซึ่งเป็นความรู้พื้นฐานที่จำเป็นสำหรับการสร้างผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพและสามารถแข่งขันในตลาดได้ จากนั้นผู้เข้าร่วมได้ลงมือปฏิบัติการผลิตและปรับปรุงสูตรผลิตภัณฑ์ตามความต้องการของแต่ละชุมชน

ความโดดเด่นของการอบรมนี้อยู่ที่การพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ที่สร้างสรรค์และมีเอกลักษณ์ เช่น คุกกี้ข้าวเม่าสอดไส้ผลไม้ท้องถิ่น ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่างข้าวเม่าหักกับผลไม้ท้องถิ่น สร้างผลิตภัณฑ์ที่มีรสชาติเฉพาะตัวและคุณค่าทางโภชนาการสูง และอาลัวข้าวเม่ารสชาเขียว ซึ่งเป็นการนำเอาข้าวเม่าหักมาพัฒนาเป็นขนมไทยโบราณในรูปแบบใหม่ที่น่าสนใจ

การปิดท้ายด้วยขั้นตอนการบรรจุผลิตภัณฑ์และการสรุปผลการอบรมเป็นการให้ความสำคัญกับรายละเอียดที่จะทำให้ผลิตภัณฑ์มีความสมบูรณ์และพร้อมสำหรับการจำหน่าย การเรียนรู้เรื่องการบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมจะช่วยยืดอายุการเก็บรักษาและสร้างความน่าเชื่อถือให้แก่ผลิตภัณฑ์

ความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่นและมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร เป็นตัวอย่างที่ดีของการสร้างพันธมิตรทางวิชาการเพื่อพัฒนาชุมชน การรวมพลังของสองสถาบันการศึกษาช่วยให้การถ่ายทอดความรู้มีความหลากหลายและครอบคลุมทั้งด้านวิทยาศาสตร์อาหารและเทคโนโลยีการผลิต

โครงการนี้สะท้อนให้เห็นถึงการตอบสนองต่อเป้าหมายการขจัดความยากจนผ่านการสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่ให้แก่ชุมชน การเปลี่ยนข้าวเม่าหักจากผลพลอยได้ที่มีมูลค่าต่ำไปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารที่มีมูลค่าเพิ่มจะช่วยเพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกรและสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจ นอกจากนี้ การสร้างผู้ประกอบการอาหารท้องถิ่นยังเป็นการกระจายโอกาสทางเศรษฐกิจและสร้างงานในชุมชน

การใช้ประโยชน์จากข้าวเม่าหักยังมีผลกระทบเชิงบวกต่อสิ่งแวดล้อม เนื่องจากเป็นการลดการสูญเสียทรัพยากรและสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียน การใช้วัตถุดิบท้องถิ่นยังช่วยลดการขนส่งและการปล่อยก๊าซเรือนกระจก รวมทั้งส่งเสริมการอนุรักษ์พันธุ์ข้าวท้องถิ่นที่มีคุณค่า

ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการอบรมครั้งนี้มีความยั่งยืนและกว้างไกล ผู้เข้าร่วมจะได้รับความรู้และทักษะที่สามารถนำไปพัฒนาผลิตภัณฑ์และสร้างรายได้อย่างต่อเนื่อง การพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่จากข้าวเม่าหักจะช่วยสร้างความหลากหลายในผลิตภัณฑ์ของชุมชน เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันในตลาด และสร้างเอกลักษณ์ที่เป็นจุดขายสำคัญการสร้างผู้ประกอบการอาหารท้องถิ่นยังเป็นการปลูกฝังจิตวิญญาณความเป็นผู้ประกอบการและการสร้างนวัตกรรมในชุมชน ซึ่งจะเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืนในระยะยาว

อบรมต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชนจากข้าวเม่าหักจึงเป็นมากกว่าการถ่ายทอดเทคนิคการแปรรูป แต่เป็นการสร้างวิสัยทัศน์ใหม่ในการมองคุณค่าของทรัพยากรท้องถิ่น การเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์จากการมองสิ่งที่เหลือใช้เป็นของเสียไปสู่การเห็นโอกาสและศักยภาพ และการสร้างอนาคตที่ยั่งยืนผ่านนวัตกรรมอาหารท้องถิ่น การริเริ่มนี้จะเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากทรัพยากรท้องถิ่นอื่นๆ และเป็นส่วนสำคัญในการสร้างเศรษฐกิจสร้างสรรค์ที่มีรากฐานมาจากภูมิปัญญาท้องถิ่นและความยั่งยืน

ลิงก์ข่าว, เพจ Facebook หรือสื่ออื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง https://www.facebook.com/share/p/1B3QsZ6utn/

ผู้ให้ข้อมูลติดต่อกลับ นางสาวพิมพิศา วอแพง 043202155 ศูนย์ประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

Scroll to Top