คั่วเนื้อ–คั่วปลาอบแห้ง: ผงโรยข้าวอัตลักษณ์ภูผาม่าน ยืดอายุ–เพิ่มรายได้ชุมชน
ใจกลางของชุมชนท่องเที่ยวที่งดงามของอำเภอภูผาม่าน จังหวัดขอนแก่น ที่วิสาหกิจชุมชนท่องเที่ยวอนุรักษ์ทาม หนองสมอบ้านโนนคอม ตำบลโนนคอม ปัญหาการยืดอายุการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์อาหารท้องถิ่นได้กลายเป็นความท้าทายสำคัญที่ขัดขวางการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน อาหารพื้นเมืองอย่าง “คั่วเนื้อ” และ “คั่วปลา” ซึ่งเป็นอัตลักษณ์ของพื้นที่ มีอายุการเก็b รักษาที่จำกัด ทำให้การจำหน่ายและการขยายช่องทางตลาดเป็นไปได้ยาก
มหาวิทยาลัยขอนแก่นร่วมด้วยอุทยานวิทยาศาสตร์ จึงได้ริเริ่มโครงการความร่วมมือกับวิสาหกิจชุมชนท่องเที่ยวอนุรักษ์เพื่อพัฒนานวัตกรรม “ผงโรยข้าวอบแห้ง” จากคั่วเนื้อและคั่วปลา ตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงกันยายน 2568 เป็นระยะเวลา 4 เดือน โดยใช้เทคโนโลยีการอบแห้งและบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมเพื่อยืดอายุการเก็บรักษาและเพิ่มช่องทางการตลาด
โครงการนี้สะท้อนถึงการตอบสนองต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนในหลายมิติ ในด้านการขจัดความหิวโหย โครงการได้ให้ความรู้และจัดอบรมด้านความมั่นคงทางอาหารแก่ชุมชน ผ่านการพัฒนาเทคโนโลยีการแปรรูปอาหารที่ยืดอายุและเพิ่มมูลค่า สำหรับการศึกษาที่มีคุณภาพ โครงการได้จัดกิจกรรมและการอบรมเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตด้านเทคโนโลยีการอบแห้งและการจัดการคุณภาพอาหาร ส่วนการพัฒนาอุตสาหกรรมและนวัตกรรม โครงการได้มุ่งเน้นการพัฒนานวัตกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาสังคมด้านการเก็บรักษาอาหารและการสร้างรายได้ให้ชุมชน กระบวนการดำเนินงานได้รับการออกแบบอย่างเป็นระบบและครบถ้วน เริ่มต้นด้วยการถ่ายทอดเทคโนโลยีการอบแห้งสู่ชุมชน ต่อด้วยการพัฒนาสูตรและการหาเงื่อนไขการอบที่เหมาะสม จากนั้นจึงทดสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ์ ออกแบบบรรจุภัณฑ์ ผลิตต้นแบบ 100 ชิ้น ทดสอบการยอมรับของผู้บริโภคและช่องทางการขาย และสุดท้ายคือการประเมินผลการดำเนินงาน

วัตถุประสงค์หลักของโครงการคือการพัฒนาสูตรและสภาวะการอบแห้งสำหรับคั่วเนื้อและคั่วปลาให้เป็นผงโรยข้าว การวิเคราะห์คุณภาพทางกายภาพ เคมี และจุลินทรีย์ให้ได้มาตรฐานชุมชน (มผช.) และการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ต้นแบบเพื่อยืดอายุการเก็บรักษาประมาณ 6 เดือน พร้อมทดสอบการยอมรับของผู้บริโภค
ตัวชี้วัดความสำเร็จที่กำหนดไว้แสดงให้เห็นถึงความเป็นรูปธรรมของโครงการ ได้ต้นแบบผงโรยข้าวจากคั่วเนื้อและคั่วปลาอย่างน้อย 100 ชิ้น มีคุณภาพตามเกณฑ์อาหารแห้ง การออกแบบฉลากและบรรจุภัณฑ์พร้อมใช้งานสำหรับผลิตภัณฑ์ทั้ง 2 ชนิด และการสร้างช่องทางขายทั้งออนไซต์และออนไลน์ที่เริ่มมียอดขายต่อเนื่องตามเป้าหมายที่วางแผนไว้
ผลลัพธ์ที่ได้รับจากโครงการมีความครบถ้วนและมีคุณภาพ ได้แก่ ต้นแบบสินค้าพร้อมรายงานกระบวนการผลิต ข้อมูลคุณภาพทางกายภาพ เคมี และจุลินทรีย์ครบ 1 ชุด รวมถึงแบบฉลากและบรรจุภัณฑ์ที่ชุมชนเลือกจาก 3 แบบตัวเลือกที่นำเสนอ
ความสำเร็จที่โดดเด่นคือชุมชนสามารถผลิตได้ด้วยตนเองตามมาตรฐาน มผช. และขยายอายุการเก็บรักษาได้มากกว่า 6 เดือน สินค้ามีภาพลักษณ์และอัตลักษณ์ท้องถิ่นที่ชัดเจน พร้อมสำหรับการจำหน่ายแก่นักท่องเที่ยวและผ่านช่องทางออนไลน์
ผลกระทบเชิงเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นมีความน่าประทับใจ ศักยภาพยอดขายประมาณ 250 ชิ้นต่อผลิตภัณฑ์ต่อสัปดาห์สำหรับผลิตภัณฑ์ทั้ง 2 ชนิด คิดเป็นรายได้ประมาณ 200,000 บาทต่อเดือนเมื่อผลิตเชิงพาณิชย์เต็มรูปแบบ ตัวเลขนี้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพในการสร้างรายได้ที่สำคัญให้กับชุมชน

ในด้านสังคม โครงการได้สร้างผลกระทบเชิงบวกผ่านการพัฒนาทักษะการแปรรูป สุขลักษณะการผลิต และการตลาดให้กับสมาชิกชุมชน ส่งผลให้เกิดการเพิ่มความเข้มแข็งของวิสาหกิจชุมชนและผู้ประกอบการรายย่อยในพื้นที่ การถ่ายทอดองค์ความรู้และเทคโนโลยีทำให้ชุมชนมีความสามารถในการพึ่งตนเองและพัฒนาต่อยอดได้ในอนาคต
สำหรับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม กระบวนการอบแห้งที่ใช้เป็นเทคโนโลยีสะอาดที่ช่วยลดการสูญเสียวัตถุดิบและของเสียอาหาร การยืดอายุการเก็บรักษาช่วยลดการทิ้งอาหารที่เน่าเสีย และกระบวนการที่พัฒนาขึ้นเอื้อต่อการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งสอดคล้องกับหลักการพัฒนาที่ยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
การพัฒนาผงโรยข้าวจากคั่วเนื้อและคั่วปลายังช่วยอนุรักษ์และส่งเสริมอัตลักษณ์ทางอาหารของภูผาม่าน ทำให้ผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นสามารถเข้าถึงตลาดที่กว้างขึ้นและแข่งขันได้ในยุคดิจิทัล การมีบรรจุภัณฑ์ที่สวยงามและมีมาตรฐานช่วยเพิ่มมูลค่าและความน่าเชื่อถือของผลิตภัณฑ์
โครงการ “คั่วเนื้อ–คั่วปลาอบแห้ง: ผงโรยข้าวอัตลักษณ์ภูผาม่าน” จึงเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการนำเทคโนโลยีการอบแห้งมาใช้เพื่อยกระดับผลิตภัณฑ์อาหารท้องถิ่น สร้างความยั่งยืนทางเศรษฐกิจให้กับชุมชน และอนุรักษ์เอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม นวัตกรรมนี้ไม่เพียงแต่ช่วยแก้ไขปัญหาการเก็บรักษาอาหาร แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอาหารและการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับทรัพยากรท้องถิ่นอย่างยั่งยืน

ลิงก์ข่าว, เพจ Facebook หรือสื่ออื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง https://te.kku.ac.th/?p=40333
ผู้ให้ข้อมูลติดต่อกลับ นางสาวพรชวรัตน์ ฐานมั่น / Line id : kaew.p