โครงการวิจัย “Ugly Veggies Plus” แพลตฟอร์มนวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหาขยะอาหารและสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิตทางการเกษตรที่ไม่ได้มาตรฐานรูปลักษณ์ภายนอก
ในโลกที่ผลผลิตทางการเกษตรหนึ่งในสามของการผลิตทั้งหมดกลายเป็นขยะอาหาร และเกษตรกรต้องเผชิญกับความท้าทายจากมาตรฐานรูปลักษณ์ภายนอกที่เข้มงวดของตลาด ปัญหาของ “ผักผลไม้รูปร่างไม่สวย” ได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของความไม่ยั่งยืนในระบบอาหารโลก ด้วยวิสัยทัศน์ที่มุ่งมั่นแก้ไขปัญหาเหล่านี้อย่างเป็นระบบ มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงได้พัฒนาโครงการวิจัย “Ugly Veggies Plus” ขึ้น เพื่อเป็นแพลตฟอร์มนวัตกรรมที่เปลี่ยนผลผลิตที่ถูกทิ้งให้กลายเป็นโอกาสทางเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม
เมื่อวันที่ 9 เมษายน 2568 โครงการที่ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ และมีความร่วมมือกับ Marriott International ในฐานะผู้นำนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์ ได้เริ่มต้นการเดินทางสู่การสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนที่แท้จริง โครงการนี้เกิดขึ้นจากการตระหนักถึงความจำเป็นเร่งด่วนในการแก้ไขปัญหาขยะอาหารและการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิตทางการเกษตรที่มีคุณภาพดีแต่ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานรูปลักษณ์ของตลาด
แนวคิดหลักของโครงการคือการพัฒนาแพลตฟอร์มและการถ่ายทอดเทคโนโลยีเศรษฐกิจหมุนเวียนคาร์บอนต่ำสู่ภาคธุรกิจ โดยมุ่งเน้นการแปรรูปวัตถุดิบเหลือใช้ให้เป็นผลิตภัณฑ์มูลค่าสูงที่หลากหลาย เช่น ดินปลูกคุณภาพสูง บาร์อาหารจากผัก และไบโอพลาสติกที่ย่อยสลายได้ ซึ่งไม่เพียงแต่ช่วยลดปัญหาขยะอาหาร แต่ยังสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร สร้างงานสีเขียว และยกระดับความมั่นคงทางอาหารของชุมชน
กระบวนการดำเนินงานได้รับการออกแบบอย่างเป็นระบบ เริ่มต้นจากการคัดแยกและรวบรวมผลผลิตที่ไม่ได้มาตรฐานตลาดแต่ยังคงคุณภาพทางโภชนาการ จากนั้นจึงร่วมมือกับนักวิจัยและผู้ประกอบการในการออกแบบสูตรและกระบวนการผลิตที่เหมาะสม การทดสอบนำร่องในโรงงานและชุมชนเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพ การสร้างต้นแบบธุรกิจและคู่มือถ่ายทอดเทคโนโลยี และการตั้งกลไกติดตามผลในมิติสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคมอย่างต่อเนื่อง ความพิเศษของโครงการอยู่ที่การฝังระบบ Traceability และการวัดผล Life Cycle Assessment (LCA) และ Carbon Footprint (CFP) ในทุกขั้นตอนของซัพพลายเชน ทำให้สามารถติดตามและประเมินผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่างแม่นยำ และสร้างความโปร่งใสในกระบวนการผลิตที่สามารถสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภคและผู้ใช้งาน
โครงการนี้สะท้อนการตอบสนองต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างครอบคลุมและเป็นรูปธรรม การขจัดความหิวโหยผ่านการสนับสนุนเกษตรกรและผู้ผลิตอาหารในท้องถิ่น การให้ความรู้ด้านความมั่นคงทางอาหารแก่ชุมชน และการสนับสนุนโครงการอาหารสำหรับผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือ ขณะเดียวกันก็ตอบสนองต่อการสร้างงานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจผ่านการสร้างโอกาสการจ้างงานที่เป็นธรรมและการพัฒนาทักษะใหม่
การดำเนินงานยังสะท้อนถึงการลดความเหลื่อมล้ำผ่านการจัดสิ่งอำนวยความสะดวกที่ทุกคนเข้าถึงได้ การสร้างเมืองและชุมชนที่ยั่งยืนผ่านการจัดการขยะและมลพิษ และการส่งเสริมการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืนผ่านการลดใช้พลาสติกและการจัดการขยะอย่างเป็นระบบ นอกจากนี้ยังตอบสนองต่อการรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศผ่านการส่งเสริมการใช้พลังงานคาร์บอนต่ำ
กลุ่มผู้ได้รับประโยชน์จากโครงการมีความหลากหลายและครอบคลุมทุกระดับ เกษตรกรรายย่อยได้รับโอกาสในการสร้างรายได้จากผลผลิตที่เคยถูกทิ้ง สหกรณ์และผู้ประกอบการ SMEs ได้รับเทคโนโลยีและความรู้ใหม่ในการพัฒนาธุรกิจ ภาคแปรรูปได้รับวัตถุดิบทางเลือกที่มีคุณภาพและราคาเหมาะสม ผู้บริโภคได้รับผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และชุมชนท้องถิ่นได้รับประโยชน์จากการพัฒนาเศรษฐกิจและการลดมลภาวะ ตัวชี้วัดหลักของโครงการได้รับการออกแบบให้ครอบคลุมทุกมิติของความยั่งยืน ได้แก่ ปริมาณอาหารที่หลุดจากการเป็นขยะ อัตราการนำกลับใช้เป็นวัตถุดิบรอง ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่หลีกเลี่ยงได้ การประหยัดทรัพยากรต่างๆ เช่น พลังงาน น้ำ และวัสดุ การยกระดับรายได้และความสามารถในการแข่งขันของผู้มีส่วนร่วม จำนวนกิจการที่รับการถ่ายทอดเทคโนโลยี และมาตรฐานผลิตภัณฑ์ที่ผ่านเกณฑ์คุณภาพ
ผลลัพธ์และผลกระทบที่เกิดขึ้นจากโครงการมีความหมายลึกซึ้งและยั่งยืน การก่อรูปวงจรเศรษฐกิจท้องถิ่นแบบหมุนเวียนที่ทำให้ทรัพยากรถูกใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ การลดมลภาวะจากของเสียอาหารที่ส่งผลดีต่อสิ่งแวดล้อม การเสริมภูมิคุ้มกันระบบอาหารของชุมชนให้มีความมั่นคงมากขึ้น การเกิดเครือข่ายความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัย ชุมชน และภาคธุรกิจที่เข้มแข็ง และการยกระดับสังคมสู่รูปแบบการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน
โครงการ “Ugly Veggies Plus” จึงเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นมุ่งมั่นสร้างนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ความท้าทายของโลก ผ่านการเชื่อมโยงความรู้ทางวิชาการกับความต้องการของสังคมและสิ่งแวดล้อม การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นไม่ใช่เพียงการแก้ไขปัญหาขยะอาหาร แต่เป็นการสร้างแบบอย่างของเศรษฐกิจหมุนเวียนที่จะเป็นแรงบันดาลใจให้กับการพัฒนาที่ยั่งยืนในวงกว้าง ปลูกเมล็ดพันธุ์แห่งความคิดสร้างสรรค์ที่จะเติบโตและขยายผลต่อไปในอนาคต สร้างรากฐานที่แข็งแกร่งสำหรับสังคมที่ใช้ทรัพยากรอย่างรู้คุณค่าและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมอย่างแท้จริง
ผู้ให้ข้อมูลติดต่อกลับ ณธกร เลิศพชรกมล 0914194546 (โทรและไลน์) วิทยาลัยนานาชาติ