โครงสร้างการดูแลความหลากหลายและความเท่าเทียมในมหาวิทยาลัยขอนแก่น
บุคลากรด้านความหลากหลาย : งานสร้างเสริมสุขภาวะและสวัสดิการ กองพัฒนานักศึกษาและศิษย์เก่าสัมพันธ์
มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) มีความมุ่งมั่นในการสร้างสังคมที่หลากหลายและเท่าเทียม (Diversity and Inclusion) โดยได้จัดตั้งกลไกการดูแลที่ครอบคลุมทั้งนักศึกษาและบุคลากรในทุกมิติ ผ่านหน่วยงานและกลุ่มบุคคลที่ทำงานประสานกันอย่างเป็นระบบ โดยมีการสร้างระบบนิเวศแห่งการดูแล (Ecosystem of Care) ที่มีทั้งหน่วยงานที่เป็นทางการและกลุ่มขับเคลื่อนภาคประชาสังคม (นักศึกษา) ทำงานร่วมกัน กลไกเหล่านี้ครอบคลุมตั้งแต่ การสนับสนุนเชิงรุก (ให้ทุน, จัดหาสิ่งอำนวยความสะดวก) ไปจนถึง การแก้ไขปัญหาเชิงรับ (รับเรื่องร้องเรียน, ให้คำปรึกษา) เพื่อให้มั่นใจว่าสมาชิกทุกคนในประชาคม มข. ไม่ว่าจะมีความแตกต่างทางร่างกาย เพศสภาพ หรือด้านอื่นๆ จะสามารถเรียนรู้และทำงานได้อย่างมีศักดิ์ศรีและมีความสุข ภายใต้หลักการแห่งความเสมอภาคอย่างแท้จริง ดังนี้
การดูแลนักศึกษาพิการและนักศึกษาที่ต้องการการดูแลเป็นพิเศษ ดำเนินการหน่วยงานหลักที่รับผิดชอบโดยตรงคือ กองพัฒนานักศึกษาและศิษย์เก่าสัมพันธ์ โดยมีส่วนงานย่อยที่สำคัญคือ
- ศูนย์บริการนักศึกษาพิการ (DSS Centerที่ดูแลนักศึกษาพิการอย่างครบวงจร ทั้งการให้คำปรึกษา แนะนำตั้งแต่การเตรียมตัวเข้าศึกษา การใช้ชีวิต การเรียน และการปรับตัว การจัดหาสิ่งอำนวยความสะดวก เช่น จัดหาอุปกรณ์ เทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก และบริการต่างๆ เช่น อาสาสมัครช่วยอ่าน/ช่วยเขียน ล่ามภาษามือ เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้
- การจัดหาทุนการศึกษาสำหรับผู้พิการและผู้ที่มักถูกมองข้าม ทำหน้าที่เป็นเป็นศูนย์กลางประสานงานกับแหล่งทุนภายนอก เช่น กองทุนส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ, กยศ. และ ทุนจากภาคเอกชน เพื่อให้แน่ใจว่านักศึกษาพิการและผู้ที่มักถูกมองข้ามได้รับการตอบสนองและรับโอกาสทางการเงินอย่างทั่วถึง เท่าเทียม เป็นธรรม
- การประสานงานกับทุกคณะในมหาวิทยาลัยขอนแก่น เพื่อทำงานร่วมกับอาจารย์และเจ้าหน้าที่คณะเพื่อปรับรูปแบบการเรียนการสอนและการสอบให้เหมาะสมกับนักศึกษาแต่ละราย
การดูแลด้านเพศสภาพและความเท่าเทียมทางเพศ (LGBTQ+)
กลุ่ม KKU Mhor Pride และเครือข่ายนักศึกษา: เป็นกลุ่มนักศึกษาที่ขับเคลื่อนกิจกรรมเชิงรุก สร้างความตระหนักรู้ สร้างพื้นที่ปลอดภัย และเป็นกระบอกเสียงสะท้อนปัญหาและความต้องการของกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศในมหาวิทยาลัย
กองพัฒนานักศึกษาฯ และ คณะกรรมการ/อาจารย์ที่ปรึกษาให้การสนับสนุนการจัดกิจกรรมของกลุ่มนักศึกษา รวมถึงเป็นช่องทางรับเรื่องร้องเรียนและให้คำปรึกษาในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับเพศสภาพ
การรับเรื่องร้องเรียนและแก้ไขปัญหาความไม่เป็นธรรม
คณะกรรมการพิจารณาเรื่องร้องทุกข์ เป็นกลไกที่เป็นทางการของมหาวิทยาลัยในการรับเรื่องร้องเรียนจากนักศึกษาและบุคลากรในทุกกรณี รวมถึงการถูกเลือกปฏิบัติ การล่วงละเมิด หรือการไม่ได้รับความเป็นธรรม คณะกรรมการจะทำหน้าที่สอบสวนข้อเท็จจริงและเสนอแนวทางแก้ไขต่อผู้บริหาร (ดำเนินการโดยกองกฎหมาย มหาวิทยาลัยขอนแก่น)
ศูนย์ให้คำปรึกษาและช่วยเหลือนักศึกษา (Counseling Center) เป็นหน่วยงานที่นักศึกษาสามารถเข้าไปปรึกษาปัญหาต่างๆ ได้อย่างสบายใจและเป็นความลับ รวมถึงปัญหาความเครียดจากการปรับตัว ความขัดแย้ง หรือความรู้สึกไม่ปลอดภัยที่เกิดจากความแตกต่างหลากหลาย ดำเนินการโดยกองพัฒนานักศึกษาและศิษย์เก่าสัมพันธ์ และเครือข่ายดูแลนักศึกษามหาวิทยาลัยขอนแก่นทุกคณะ)
การส่งเสริมและสร้างความเข้าใจในองค์กร
กองทรัพยากรบุคคล มหาวิทยาลัยขอนแก่น (KKU Human Resources Division) ไม่ได้เป็นเพียงหน่วยงานที่ดูแลงานธุรการด้านบุคลากรเท่านั้น แต่มีบทบาทสำคัญในฐานะ หุ้นส่วนเชิงกลยุทธ์ (Strategic Partner) ที่มุ่งสร้างระบบนิเวศการทำงานที่เท่าเทียม เป็นธรรม และส่งเสริมการเติบโตของบุคลากรทุกระดับ ตั้งแต่พนักงานทั่วไปจนถึงผู้บริหาร โดยมีกลไกการดูแลที่ครอบคลุมในมิติต่างๆ ดังนี้
การพัฒนาบุคลากรอย่างเท่าเทียม (Equitable Development)
กองทรัพยากรบุคคลยึดหลักการว่า “บุคลากรทุกคนคือทรัพยากรที่มีค่าและมีศักยภาพในการเติบโต” จึงได้วางเส้นทางการพัฒนา (Career Path) ที่ชัดเจนและเปิดโอกาสให้ทุกคนเข้าถึงอย่างเท่าเทียม
KKU Academy: จัดตั้งเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้และพัฒนาทักษะสำหรับบุคลากรทุกสายงาน มีหลักสูตรที่หลากหลาย ตั้งแต่ทักษะพื้นฐาน (Hard & Soft Skills) ไปจนถึงหลักสูตรสำหรับผู้บริหาร (Leadership Development Program) เพื่อให้ทุกคนสามารถพัฒนาตนเองตามสายอาชีพและความสนใจ
การประเมินผลงานที่เป็นธรรม (Fair Performance Appraisal): นำระบบการประเมินผลการปฏิบัติงานที่โปร่งใสมาใช้ โดยมีตัวชี้วัดที่ชัดเจนและเปิดโอกาสให้บุคลากรได้หารือถึงเป้าหมายและผลลัพธ์กับผู้บังคับบัญชา เพื่อใช้ผลการประเมินในการพิจารณาความดีความชอบ การเลื่อนตำแหน่ง และวางแผนพัฒนาได้อย่างเป็นธรรม
ทุนการศึกษาและโอกาสในการศึกษาต่อ (Scholarships and Further Education)
เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning) กองทรัพยากรบุคคลได้จัดหาและบริหารจัดการทุนสำหรับบุคลากรอย่างเป็นระบบ เช่น ทุนศึกษาต่อ โดยมีการจัดสรรทุนสำหรับบุคลากรที่ต้องการศึกษาต่อในระดับปริญญาโทและปริญญาเอก ทั้งในและต่างประเทศ โดยมีกระบวนการคัดเลือกที่โปร่งใส พิจารณาจากศักยภาพและความจำเป็นต่อการพัฒนามหาวิทยาลัย
ทุนฝึกอบรม/วิจัยระยะสั้น: สนับสนุนให้บุคลากรได้ไปเพิ่มพูนประสบการณ์และความเชี่ยวชาญในสถาบันชั้นนำ เพื่อนำความรู้กลับมาพัฒนางานของตนเองและองค์กร
การให้คำปรึกษาและดูแลสุขภาวะ (Counseling and Well-being)
กองทรัพยากรบุคคลตระหนักดีว่า “ความสุขและสุขภาพจิตที่ดีของบุคลากรคือรากฐานขององค์กรที่เข้มแข็ง” จึงได้จัดตั้งกลไกการดูแลดังนี้
โครงการ “เพื่อนช่วยเพื่อน” และนักจิตวิทยาองค์กร: จัดบริการให้คำปรึกษาแก่บุคลากรที่มีความเครียด ปัญหาในการทำงาน หรือปัญหาส่วนตัว โดยมีทีมผู้เชี่ยวชาญคอยดูแลและรักษาข้อมูลเป็นความลับสูงสุด
ศูนย์ส่งเสริมสุขภาวะ (Wellness Center): ร่วมมือกับหน่วยงานอื่น ๆ ในมหาวิทยาลัย จัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพกายและใจ เช่น การออกกำลังกาย การจัดการความเครียด เพื่อสร้างสมดุลระหว่างชีวิตและการทำงาน (Work-Life Balance)
กลไกการสอบสวนข้อเท็จจริงด้านจริยธรรมและความเป็นธรรม (Ethics and Grievance Mechanism)
นี่คือหัวใจสำคัญในการสร้างความไว้วางใจและธรรมาภิบาลในองค์กร กองทรัพยากรบุคคลทำหน้าที่เป็นกลไกกลางในการรับเรื่องและดำเนินการอย่างตรงไปตรงมา
ช่องทางการร้องเรียน (Grievance Channel) จัดให้มีช่องทางที่เป็นทางการและปลอดภัยสำหรับบุคลากรในการร้องเรียนเรื่องความไม่เป็นธรรม การถูกเลือกปฏิบัติ การใช้อำนาจโดยมิชอบ หรือการกระทำผิดจริยธรรม
คณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริง: เมื่อมีเรื่องร้องเรียนเกิดขึ้น จะมีการแต่งตั้งคณะกรรมการที่เป็นกลางเพื่อดำเนินการสอบสวน รวบรวมพยานหลักฐาน และให้โอกาสผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายได้ชี้แจง
การคุ้มครองผู้ร้องเรียน: มีนโยบายคุ้มครองผู้ร้องเรียนโดยสุจริต (Whistleblower Protection) เพื่อให้บุคลากรรู้สึกปลอดภัยและกล้าที่จะร้องเรียนในสิ่งที่ไม่ถูกต้อง
การดำเนินการที่เป็นมาตรฐาน: กระบวนการทั้งหมด ตั้งแต่การรับเรื่อง การสอบสวน จนถึงการสรุปผลและเสนอมาตรการลงโทษ เป็นไปตามระเบียบของมหาวิทยาลัยและหลักกฎหมาย เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมสูงสุดแก่ทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นบุคลากรระดับปฏิบัติการหรือผู้บริหารระดับสูง
